Skóra jest największym organem naszego ciała. Jest też miejscem życia wielu mikroorganizmów, o których istnieniu nie mamy nawet pojęcia! Bakterie, grzyby i wirusy tworzą ludzki mikrobiom (często nazywany też florą). Mikrobiota skóry jest unikalna dla każdego z nas, jak odcisk palca. Co kluczowe, drobnoustroje mikrobiomu mogą wpływać na odporność naszego organizmu, podatność na choroby, nasze nastroje, a nawet zachowanie! Dlatego temat mikrobiomu skóry i jego ochrony jest obecnie taki popularny.
Czerpiemy wiele korzyści z przyjaznych bakterii tworzących nasz mikrobiom. Dzięki nim nasza skóra nie jest kolonizowana przez organizmy chorobotwórcze. Nasze bakterie skutecznie walczą o składniki odżywcze, wydzielają przeciwko nim substancje chemiczne lub stymulują układ odpornościowy skóry.
Funkcja mikrobioty, sebum i bariery skóry
Warstwa rogowa naskórka to wypełniona lipidami i białkami zrogowaciała powierzchnia, na której znajdują się mieszki włosowe i gruczoły łojowe. Zawiera niezbędne lipidy, peptydy przeciwbakteryjne, enzymy, sole i wiele innych związków. Właściwości takie, jak kwaśne pH skóry wpływają nie tylko na wygląd naszej skóry, ale także jej florę.
Łój ma działanie przeciwbakteryjne, jest również zaangażowany w proces gojenia się ran. Umiejscowienie i liczba gruczołów łojowych w skórze może wpływać na liczbę i gatunki mikrobioty w zależności od obszarów twarzy i ciała. Obszary gruczołów łojowych o dużej gęstości, jak twarz, klatka piersiowa i plecy, sprzyjają rozwojowi mikroorganizmów lipofilnych. Przykładem może być malassezia powodująca łupież pstry i łojotokowe zapalenie skóry. Powierzchnia skóry i sebum nieustannie rywalizują o równowagę, aby zapewnić umiarkowane środowisko dla ekosystemu skóry.
Ekobiologia, korneobiologia
Mikrobiom stał się ostatnio przedmiotem intensywnych badań. Ekobiologia uczy o tym, że skóra jest stale ewoluującym ekosystemem, który współdziała ze swoim środowiskiem i którego zasoby naturalne i mechanizmy musimy chronić. Bada wzajemne połączenia i komunikację między komórkami oraz między komórkami i ich środowiskiem wewnętrznym i zewnętrznym.
Inną perspektywą naukową powiązaną z ekobiologią jest korneobiologia. Peter M. Elias, uznawany za jednego z czołowych korneobiologów, przekonuje że naskórek pełni wiele różnorodnych funkcji. Za większość tych funkcji odpowiada z kolei warstwa rogowa naskórka.
Funkcje warstwy rogowej naskórka:
- Przepuszczalność
- Środek przeciwbakteryjny
- Przeciwutleniacz
- Spójność (integralność)
- Łuszczenie
- Chemiczne (bez antygenów)
- Psychosensoryczne
- Uwodnienie
- Zapalenie (aktywacja cytokin)
- Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
Nauka o korneoterapii uznaje, że bariera lipidowa przenosi aktywność i funkcje do leżącego pod nią naskórka oraz wpływa na regenerujące się warstwy skóry.
Dysbioza lub brak równowagi mikrobiomu mogą wpływać m.in. na funkcję bariery skórnej. Mikrobiom wpływa też na naszą odpowiedź immunologiczną i rozwój chorób skóry, takich jak atopowe zapalenie skóry, trądzik i łuszczyca.
Dysbioza
Dysbioza (nazywana również dysbakteriozą) to zaburzenie równowagi mikrobiologicznej lub nieprawidłowego przystosowania flory. Przyczyny rozwoju chorób skóry i infekcji są bardzo złożone. Niestety nie zawsze jest jasne, czy brak równowagi w składzie mikrobiomu skóry prowadzi do patologii skóry, czy też czynniki gospodarza lub patologie powodują dysbiozę mikrobiomu skóry. Jednak nieprawidłowa bariera i podwyższone pH powierzchni skóry są cechami prawie wszystkich zapalnych chorób skóry, w tym objawów egzem u dorosłych, łuszczycy i powiązanych zaburzeń rogowacenia. Nieprawidłowości barierowe i kolonizacja patogenów mogą również wystąpić w wielu innych chorobach zapalnych skóry. Przykładami są łojotokowe zapalenie skóry, zapalenie zastoinowe i trądzik różowatym, a także w infekcjach bakteryjnych skóry.
Bibliografia
1. www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3535073/
2. https://asm.org/Articles/2019/March/Microbiomes-An-Origin-Story
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3655727/
4. www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6060389/
5. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2590097820300136